Sikkens Prize
Mondrian Lecture Rem Koolhaas

Rem Koolhaas

In 1995 hield architect Rem Koolhaas de Mondriaan Lecture ‘Mutatie van de stad’. Zijn lezing volgde op de uitreiking van de Sikkens Prize aan landschapsarchitect Adriaan Geuze en de Propreté de Paris, de Parijse stadsreinigingsdienst. Koolhaas wees in zijn lezing het landschap aan als antwoord op de mislukkende verstedelijking en wist daarbij beide laureaten aan elkaar te verbinden.

Rem Koolhaas

Landschap is het antwoord

Het fenomeen stad ondergaat op dit moment overal stuiptrekkende veranderingen, zo constateerde Koolhaas tijdens zijn lezing. Voor onze ogen muteert de stad zich door een onvoorspelbaar proces. Denk aan de verstedelijking in Oost-Aziatische landen, waar vanuit de jungle de stad verticaal oprijst, zonder verleden, zonder geheugen, in één keer. De stad is niet langer het resultaat van aanwijsbare rationele handelingen; niet langer het gevolg van het plan van een stedenbouwer.

Stedenbouw is dus niet meer nodig of wenselijk, betoogde Koolhaas. Landschap is een veel beter antwoord op dit proces. Het koppelt moeiteloos het onverenigbare, bedekt het onverteerbare en verandert het vulgaire in een oase. Landschap is snel, eenvoudig, goedkoop, efficiënt, vrij van controverse, flexibel. Landschap kan links zijn of rechts, kritisch of onkritisch, frivool of serieus, Disney of kerkhof.

Landschapsarchitecten en straatvegers

Deze ‘meditatie’ zoals Koolhaas het noemt, is niet door afgunst ingeblazen, integendeel. Door de stad gedeeltelijk als landschap te beschouwen kunnen ook wij onze onschuld claimen. De stad als landschap ondergaan is het enige wat erop zit. Een landschap is ontstaan, niet gemaakt. Het is een proces, geen ontwerp. De stamboom van het landschap gaat ongetwijfeld terug naar het paradijs, die van de architectuur naar de zondeval. Landschapsarchitecten hebben dus een directe lijn met het paradijselijke en straatvegers de eer om, keer op keer, de zonde weg te bezemen.

Publicatie: Generic City

Bij de lezing die door Koolhaas werd gehouden in De Doelen in Rotterdam publiceerde de Sikkens Foundation een andere tekst van Rem Koolhaas over de stad: Generic City, overgenomen uit zijn op dat moment nog niet verschenen publicatie S, M, L, Xl. De Generic City gaat, net als zijn lezing, over de stad als een natuurlijk organisme dat beweegt en groeit, onafhankelijk van en onverschillig tegenover de mensen die er wonen.

Over Rem Koolhaas

Rem Koolhaas (Rotterdam, 1944) is een internationaal gevierde Nederlandse architect. Hij studeerde architectuur aan de Architectural Association School in Londen, de Cornell University en het Institute for Archtecture an Urban Studies in New York. In 1975 richtte hij samen met architect Elia Zenghelis en hun echtgenotes het in Rotterdam gevestigde architectenbureau OMA op, Office for Metropolitan Architecture.